Pages

Total Pageviews

Thursday, September 20, 2012

ह्युस्टनच्या गणपतीची क(व्य)था


नारद मुनी त्यांच्या आयुष्यात ( कधी न संपणाऱ्या ) ज्या ज्या ठिकाणी हिंडले नसतील त्या त्या ठिकाणी जाण्याचा योग मला ह्या दहा दिवसात येतो. मी कुठे कुठे जातो ह्याची यादी सांगायला गेलो तर हे पान कमी पडेल. कधी मी असतो मोठमोठ्या मंडळांच्या गादीवर समोर असलेला भक्तसमुदाय आणि मागे ओतलेला पैसा बघत. कधी मी असतो लहानशा घरात समोर येणाऱ्या भक्तांची निरागसता आणि समर्पण बघत. वेगवेगळ्या प्रार्थना स्वीकारत आणि चित्रविचित्र इच्छांना सामोरे जाता जाता दहा दिवस कसे जातात समजत देखील नाही. खायला देखील निरनिराळ्या पद्धतीचं मिळतं. थोडक्यात काय माझं भारत भ्रमण ह्या दहा दिवसात होत असतं.

परंतु आपली लोकं भारताच्या बाहेर जाऊ लागल्यापासून मला तिकडून सुद्धा आमंत्रणं येतात. मी अर्थात स्वीकारतोच! उंदीर मामा आहेतच मला घेऊन जायला. मामांची एकंच तक्रार होती इतके दिवस - जग फिरायला मिळत नाही. बाकी त्यांची तरी काय चूक? जग पहायची मिळालेली एक संधी तर मी गमावून बसलो. लहानपणी भाऊ कार्तिकेय बरोबर स्पर्धा ठरवली आणि तो बिचारा मोरोपंतांवर बसून जगाच्या तीन चक्रा मारून आला. मामांना वाटलं आपल्यालाही जायला मिळेल. पण मी कंटाळा केला आणि शेवटी आई-वडिलांभोवती तीन चक्रा मारायची पळवाट शोधून काढली. पण आता बदलत्या काळात मला देखील बाहेर जावे लागते. त्यातील प्रमुख शहरं आहेत अमेरिकेत आणि युरोपात. इथे आपली मंडळी मंडळ स्थापन करतात. मोठ्ठं जेवण ठेवतात. आपल्या मुला-मुलींना लॉर्ड गणेशा बद्दल सांगतात. माझ्या 'स्टोरीज' ऐकवतात. गाणी म्हणतात. शब्द इंग्रजी असले तरीही मनातून उमटणाऱ्या भावनांच्या भांडवलावर मी इथे आनंदाने मुक्काम करतो. ह्याच अमेरिकेतील माझ्या मुक्कामात एक शहर आहे जे माझ्यावर वर्षानुवर्षे प्रेम करीत आले आहे - ह्युस्टन! पण गेल्यावर्षी मला ह्युस्टनच्या अजून एका ठिकाणून आमंत्रण आलं. सहज उत्सुकता म्हणून पत्र बघितलं तर पत्ता होता एका विद्यार्थ्याचा. हा विद्यार्थी तिथल्या एका विद्यापीठातील भारतीय विद्यार्थी संघटनेचा अध्यक्ष होता. आपल्याला मोठ्यांच्या सहवासातून जरा ब्रेक मिळणार आणि तरुणांमध्ये जायला मिळणार ह्या आनंदात मी होकार कळवला! माझ्या सेक्रेटरीला विचारले असता त्याने मला सांगितले की स्वतंत्र दिन, दिवाळी, गणतंत्र दिवस आणि होळी ह्या सांस्कृतिक कॅलेंडर मध्ये आता माझी देखील स्थापना करायचे ठरले होते. तरुण मंडळी म्हणजे तरुण विचार आणि जुनाट विचारांचे विसर्जन! ठरलं तर मग! मी ह्यांच्या घरी जायचे ठरवले.
ठरलेल्या दिवशी मी तिकडे गेलो आणि विराजमान झालो. पण वातावरणात एक प्रकारची धुसफूस जाणवली. हे बिचारे विद्यार्थी ठरलेल्या वेळेत आपले शिक्षण सांभाळून माझी स्थापना करतात ह्या गोष्टीचा थोडा तणाव असेल असं मला वाटलं. पण तणाव काही वेगळाच होता. माझी आणि भक्तांची भाषा जरी भावनिक असली तरीही मला 'शाब्दिक भाषा' सुद्धा येतात! त्यामुळे ही मुलं काय बोलत होती हे कळायला आणि चकित होयला मला वेळ नाही लागला. संघटनेचा अध्यक्ष हा तेलगु भाषिक होता. ह्या मुलाने स्वतःच्या भाषेतील मुला-मुलींना माझ्या स्थानाभोवती होणाऱ्या सजावटीसाठी बोलावले होते. त्यांच्या बोलण्यावरून इतकेच कळले की 'ते' येण्याच्या आधी आपली सारी सजावट झाली पाहिजे. पूजेला पण आपलाच माणूस बसणार आहे. उगीच 'ते' येतील आणि 'त्यांची' माणसं त्यांच्या भाषेला पुढे करतील. पूजेचे पुस्तक बाहेर काढले गेले. सर्वांसमोर उशीर नको होयला म्हणून त्यातील एका विद्यार्थ्याने पूजेचा मजकूर वाचायला घेतला आणि त्याचा सराव करायला सुरुवात केली. दुसऱ्या एकाने इंटरनेट सुरु केले आणि laptop वर गाणी लावली. ही गाणी होती त्यांच्याच भाषेची. आणि तीच सुरु राहतील ह्याची दक्षता घेतली गेली पाहिजे असा आदेश देण्यात आला. तर अशाप्रकारे तेलगु भजनांच्या संगतीत माझ्या आजूबाजूला सजावट सुरु झाली. पण एक उत्सुकता नक्कीच होती. 'ते' कोण आहेत? आणि ते येण्याच्या आधी कसली ही एवढी घाई आहे तयारी करण्याची? पण माझे कान हत्तीचे असल्यामुळे ते टवकारल्यावर मला खूप लांबचं ऐकू येतं. आणि लांबून कुणीतरी येण्याची मला चाहूल लागली. बहुदा 'ते' हेच असावेत.
" आपल्याला यायला उशीर तर नाही झाला? ह्यांनी आपण यायच्या आधीच सारी तयारी केली असेल बघ. मी तुला सांगत होतो ना लवकर आवर! च्यायला आपल्या टिळकांनी गणेशोत्सव सुरु केला आणि तयारी मात्र हे करणार!" ही तर मराठी भाषा होती. चार-पाच मराठी भाषिक मुलं येत होती. आल्या आल्या त्यांनी सजावटीचा ताबा घेतला.
" अरे हे बरोबर सजवलेलं नाही. ह्यांना काही आरास येत नाही. पुण्याचा मी. गणपती सजावट मला नाही तर कुणाला येणार!" असं म्हणून तो मुलगा आहे त्या गोष्टींमध्ये बदल करू लागला. तेवढ्यात तेलगु गटातून एकाने आवाज दिला.
" दिस इज नॉट लुकिंग नाईस!" संभाषण एकदम इंग्रजीत होऊ लागलं.
" इट इज नाईस. वी हाव गणपती इन माय हाउस", ह्याने प्रत्युत्तर दिले. ह्यावर त्या तेलगु मुलीने नाक मुरडले आणि ती तिच्या आजूबाजूला असलेल्या तेलगु मुलामुलींना काहीतरी बोलली. उगीच ह्यांना बोलावले असं काहीसा ऐकू आलं मला पण माझं लक्ष दुसऱ्या एका संभाषणाने वेधून घेतलं. दोन मराठी मुलांनी आता laptop चा ताबा घेतला होता.

" च्यायला हे काय लावलाय बे अंडू-गुंडू. ह्याने काय बाप्पा प्रसन्न होणार आहे? आपण आपली गाणी लावूया!" असं म्हणून आता तेलगु गाण्यांची जागा मराठी गाण्यांनी घेतली. इकडच्या लोकांची नाकं अजून मुरडली गेली. दरम्यान, हळूहळू गर्दी वाढत होती. त्या घरी आता बरेच लोकं येऊ लागले होते. सारे विद्यार्थीच. त्यातील काही मुलामुलींनी माझ्या बाजूला उभं राहून फोटो काढायला सुरुवात केली. संध्याकाळचे पाच वाजून गेले होते. मला तर संध्याकाळी चार चे आमंत्रण होते. मी आधी येऊन बसलो होतो पण ह्यांचे फोटो काही आवरत नव्हते. शेवटी बरोब्बर सहा वाजता सगळ्यांना खाली बसायला सांगितले गेले. आणि अध्यक्ष महोदय बोलायला लागले. आता हा भाषण करतोय की काय ह्याची मला भीती वाटू लागली. सुदैवाने तसं काही झालं नाही.
" नाऊ वी विल स्टार्ट द पूजा. ही विल डू द पूजा....इन तेलगु लांगुएज". शेवटच्या शब्दामुळे मराठी मुलं-मुलींनी नाकं मुरडली!
आता त्या घरच्या हॉल मध्ये दोन गट पडले होते. एका बाजूला पूजा सांगणारा गट होता, अर्थात तेलगु. दुसरीकडे पूजा ऐकणारा आणि नाक मुरडणारा गट होता, अर्थात मराठी. आणि तिसरीकडे पूजा न ऐकणारा आणि केवळ नाक मुरडणारा गट, अर्थात हे दोन्ही सोडून अन्य सर्व भाषा बोलणाऱ्या मुलांचा गट!
"च्यायला, काहीही काळात नाही आहे. काय चाललाय बे. कधी संपणार हे", अशा प्रकारची वाक्य अधून मधून दुसऱ्या गटातून ऐकू येत होती. आणि मुळात पूजा स्वतःचे शक्ती प्रदर्शन व्हावे म्हणून होत असल्या कारणाने इतक्या जोरात म्हटली जात होती की माझे एवढे मोट्ठे कान असूनसुद्धा मला तिसऱ्या गटातील मंडळी काय म्हणतायत हे ऐकू येत नव्हतं! अशा ह्या वातावरणात ती पूजा एकदाची संपली! आणि मंडळी प्रसादाचे ताट पुढे करणार तेवढ्यात...
" वेट वेट.. वी हेव आरती नाऊ! इन आवर प्लेस वी ऑलवेज सिंग आरती... इन मराठी!" नाक मुरडण्याची धुरा आता दुसर्यांकडे होती हे वेगळं सांगायला नको.
" येते का कुणाला आरती... लवकर... आपल्याला पण दाखवून द्यायचे आहे...चला मंडळी... "
" अरे.. laptop घे तो...गुगल वर मिळतील बघ आरत्या... कशाला काळजी करतोस.... सापडलं बघ!" आणि अशाप्रकारे आरत्या म्हणणे सुरु झाले.
सुखकर्ता दुःख हर्ता वार्ता विघ्नाची ....
..................................................
लंबोदर पीतांबर फणी वरवंदना
सरळ 'तोंड' वक्रतुंड त्रिनयना
दास रामाचा वाट पाहे 'सजना'
'संकष्टी' पावावे निर्वाणी रक्षावे ....
..............................................

मी मूर्ती रुपात नसतो तर ह्या चुका नक्कीच ओरडून सांगितल्या असत्या. अहो, मी काय फक्त संकष्टीच्या दिवशी पावतो? मी तर संकटाच्या समयी पावतो. पण स्पर्धा होती अस्तित्वाची. आधीच्या गटाने माझ्या हत्तीच्या कानांना सुद्धा पेलवणार नाही इतक्या आवाजात पूजा सांगितली आणि ह्या गटाने मात्र माझ्या आरतीच्या अर्थाचा अनर्थ केला! एकदा अस्तित्वाची स्पर्धा सुरु झाली की दाखवायचे असते फक्त अस्तित्व. तिथे नाद नसतो, आवाज असतो; अर्थ नसतो, शब्द असतो! इथे माझ्याच नाही तर माझ्या नंतर म्हटल्या जाणाऱ्या सर्व आरत्यांची हीच तऱ्हा होती. शेवटी एक एक जण नमस्काराला मात्र येत होता.
मला H 1 विसा मिळू दे इथपासून मला विद्यापीठाच्या कॅमपस मध्ये जॉब मिळू दे आणि मला scholarship मिळू दे इथपासून अमुक अमुक मॉटेल किंवा gas station मध्ये मला नोकरी मिळून काही दिवसातच गाडी घेता येऊ दे इथपर्यंत सर्व प्रार्थना माझ्या समोर केल्या गेल्या. पण मला अपेक्षा होती एका मनापासून येणाऱ्या नमस्काराची. मुलं नमस्कार करत होते, माझा फोटो काढत होते, नमस्कार करताना फोटो काढत होते आणि माझ्या बरोबर पण फोटो काढत होते. तेवढ्यात मला एक-दोन वाक्य ऐकू आली.
" हीच ती. आपल्या विद्यापीठाच्या ऑफिस मध्ये काम करते. तिला इंडिया बद्दल जाणून घ्यायचे आहे. फार क्रेझ आहे तिला आपल्याबद्दल. त्यामुळे आज मुद्दाम गणपती फेस्टिवल बघायला आली आहे."
कुणीतरी त्या स्त्रीला आणि तिच्या लहान मुलीला गणपती बद्दल समजावून सांगत होते. " दिस इस आवर elephant headed god ! यु हेव टू जॉईन युवर hands लाईक दिस.." त्या स्त्रीला आणि तिच्या मुलीला नमस्कार कसा करायचा हे शिकवले जात होते. त्यांना हे नवीन असल्यामुळे खूप उत्सुकतेने त्यांनी हे शिकून घेतलं आणि माझ्यासमोर आल्या. दोन्ही हात जोडले. त्या स्त्रीने तिच्या मुलीला सांगितले.
" Thank You God for this day .... because of You I met new people .... i could know them ....learn new things ....and flourish my life . Let these people who have come from their
country get whatever they want . " त्या मुलीने देखील ही प्रार्थना अगदी मनापासून म्हटली. मला मनापासून उमटलेली प्रार्थना ऐकायला मिळाली. माझे त्या घरी येणे सार्थक झाले.
शेवटी ह्या भारतीय विद्यार्थी संघटनेचा गणेशोत्सव संपला. जाता जाता ती अमेरिकन स्त्री अगदी मनापासून सर्वांना धन्यवाद देत म्हणाली:
" Thank You guys for such a wonderful experience ....we came to know about the wonderful Indian culture because of You ". विद्यार्थी संघटनेच्या अध्यक्षाने घोषित केले, " संघटनेचा गणेशोत्सव यशस्वीरित्या पार पडला!"
हे ऐकल्यावर मी माझ्या तीन हातांपैकी कुठला हात कपाळावर मारू ह्याचा विचार करू लागलो. कारण चौथा हात नेहमी आशीर्वाद देण्यासाठी असतोच. शेवटी भोलेनाथांचा मुलगा ना मी!
- गणपती शंकर .... ( नको! आडनाव कशाला सांगू माझं. उगीच 'राज्या'भिषेक कराल माझा!)
आशय गुणे स्मित




Friday, September 14, 2012

फिझिओथेरापिस्ट - भाग -१

नवीन शहरात किंवा गावी गेलात तर तिथे जाऊन काय करायचे ह्याचे बरेच तोडगे आहेत. खादाडीचा शौक असलेल्यांना त्या शहराचे ( किंवा गावचे ) खाद्यपदार्थ अनुभवता येतात. काहींना ऐतिहासिक वास्तू पाहण्यात रस असतो तर काहींना फक्त खिडकी पलीकडील वस्तू न्याहाळण्यात! ( ह्या दुसऱ्या वर्गातील लोकांची मला भयंकर दया येते! अहो, दुकानात टांगलेला शर्ट घेण्यासाठी कुणी यात्रा करतं का? तसले शर्ट तर आपल्या गावी असतातच की! असो...) काही लोकांना तिथल्या मातीचा, दगडांचा संग्रह करायची हौस असते! ( आता असते बाबा...काय करणार त्याला...) अगदीच लांबची यात्रा असेल तर तिथली जीवनपद्धती पाहण्यात काही लोक रमतात.( ह्यात मात्र मजा असते!) काही लोकांचा ( विशेषतः मुलींचा) तर असा समज असतो की पाच दिवसांपेक्षा जास्त त्यांचा कॅमेरा चालला नाही तर तो कायमचा बंद पडेल! त्यामुळे जातील तिथे शक्य तितके फोटो काढणे ह्या उद्योगात (?) ही लोकं रमतात! थोडक्यात काय, यात्रा आपल्या संग्रहात भर पाडते. आता माझा संग्रह कोणता ह्या प्रश्नावर माझे एकच उत्तर असते - माणसांचा! आत्तापर्यंत अनेक माणसं संग्रही करून ठेवलेली आहेत. काहींची कथा आहे तर काहींची व्यथा. पण प्रत्येकाने माझ्या मनावर त्यांचा एक ठसा उमटवला आहे एवढे नक्की! मग एखाद्या रेंगाळत जाणाऱ्या रविवारच्या दुपारी कुणीतरी काहीतरी बोलतं, किंवा कुठला तरी प्रसंग आठवतो आणि त्या प्रसंगाशी निगडीत असलेली व्यक्ती आठवते. मागच्याच आठवड्यात माझ्या पायात लचक भरली. 'होईल बरा आपोआप' हा माझा पवित्रा ह्या वेळेस मात्र मला महाग पडला. ह्याच अवस्थेत चालणे, पळणे सुरु ठेवल्याने सूज वाढू लागली आणि शेवटी ती इतकी झाली की माझ्या पायाने माझ्यापुढे हात जोडले - आता पुढे नाही चालू शकणार! मग काय, फिझिओला बोलवावे लागले. आणि त्याची ट्रीटमेंट उपभोगताना माझ्या माणसांच्या संग्रहातील एक वल्ली माझ्यासमोर येऊन उभी राहिली! लॉस -अन्जेलीस ह्या शहरी भेटलेली डॉ. नीलम दांडेकर.

माझी नोकरी ही फिरतीची आहे हे किती चांगलं आहे! म्हणजे फिरणे स्वखर्चाने होत नाही हा एकमेव विचार नाही त्यात! ( एकमेव नाही म्हणजे अनेक मधला एक नक्कीच आहे!) पण ह्या नोकरीमुळे अनेक शहरं बघायला मिळतात. आता इतकी शहरं बघितली की ती सारी स्वभावाने एक वाटायला लागली आहेत. प्रत्येक शहर हे सकाळी १०-११ पर्यंत मनसोक्त पळून घेतं. दुपारी जांभया देतं. किंचित डुलकी घेतं. ४ च्या आस पास चहा प्यायल्यावर परत ताजे-तवाने होऊन १० पर्यंत धावून परत एकदा झोपी जातं. हां, आता काही शहरं लवकर उठतात आणि उशीरा झोपतात हे खरं असलं तरी मूळ स्वभाव हा! एखाद्या गजबजलेल्या भागात एका न गजबजलेल्या bus stop वर बसून शहराची हालचाल न्याहाळण्यात जी मजा आहे ना ती कशात नाही! माझ्या कंपनीने मला कामानिमित्त लॉस- एन्जेलेसला पाठवले तेव्हाचा प्रसंग. अशाच एका शनिवारी bus stop वर बसलेलो असताना बाजूला थोडी कुजबुज ऐकू आली. शनिवार असल्यामुळे त्या जोडप्याचे बोलणे ग्रोसरी बद्दल असावे म्हणून मी फार काही लक्ष दिले नाही. पण सहज कान टवकारले तर मराठी भाषा! आता महाराष्ट्रातील प्रत्येक मराठी कुटुंबातील एक अशा संख्येने जरी लोकं अमेरिकेत आली तरी भर रस्त्यात मराठी? त्यामुळे हे जोडपे नुकतेच लग्न करून आले असावे असा अंदाज मी बांधला आणि तो पुढे खरा देखील निघाला! आणि ह्यांच्या मराठीचे इंग्लिश होण्याआधी आपण ह्यांच्याशी ओळख करून घेऊ आणि मराठीत बोलून घेऊ म्हणून मी पुढे सरसावलो. हे होते श्री व सौ. दांडेकर. नुकतेच लॉस-एन्जेलेसला आले होते. आणि आश्चर्य म्हणजे मी राहतो तिकडेच जवळपास राहत होते.

आमची बस आली आणि आम्ही घराकडे जाऊ लागलो. जाता जाता इतके समजले की श्री. दांडेकर - म्हणजे विशाल - हा ओहायो मधून ग्रेज्यूएट झाला होता आणि गेली चार वर्ष एल.ए मध्ये राहून काम करतो आहे.
सौ. दांडेकर अर्थात नीलम हिला अमेरिकेला येऊन नुकतेच सहा महिने झाले होते. तिचे अमेरिका दर्शन हे कॅलिफोर्निया ह्या सुंदर राज्यातून सुरु झाल्यामुळे ती अत्यंत खुश होती. म्हणजे भारतातील त्रुटी तिला आठवत होत्या इतकी प्राथमिक पायरी तिची होती! आज शनिवार असल्यामुळे दोघांना बाहेर पडायला वेळ मिळाला होता आणि नवीन ओळख निघाली म्हणून नीलम जरा आनंदी वाटली. विशाल मात्र बरीच वर्ष इकडे राहत असल्यामुळे त्याला माझ्याशी झालेल्या ओळखीने फार काही आनंद झाला होता असं मला वाटलं नाही.
" आम्ही सहसा बसने प्रवास करत नाही. तिकीट काय महाग आहे हो इकडे. मी ओहायोला होतो तेव्हा मात्र परवडायचं. कॅली म्हणजे प्रचंड महाग", विशाल मला म्हणाला. त्यांची अवस्था मी समजू शकत होतो. नुकतेच लग्न झाल्यामुळे त्याला आता दोघांचा खर्च उचलायला लागत होता. इतके दिवस रूम-मेट्स बरोबर खर्च विभागला जायचा. पण आता कसले रूम-मेट्स! आता अमेरिका नावाच्या त्या संधी-राज्यात ह्या दोघांना चालायचे होते. पुन्हा भेटत जाऊ असं म्हणून ते दोघे घरी गेले. मी काही अमेरिकेत विद्यार्थी म्हणून आलो नव्हतो. त्यामुळे माझी परिस्थिती 'शून्यातून निर्माण करणे' अशी नव्हती. त्यामुळे ह्यांचं चांगलं होऊ दे असाच विचार मनात ठेवून मी घरी आलो.

आता कॅलिफोर्निया म्हटलं तर माझ्यामते तरी सर्वात जास्त भारत-प्रेम असलेलं राज्य! ह्याचा अर्थ खूप भारतीय इकडे आहेत म्हणून नव्हे! आणि भारतीय आहेत म्हणून भारत प्रेम आहे हा समज तरी कुठे बरोबर आहे? पण ह्या राज्यातील भारतीयच नव्हे तर अमेरिकन आणि इतर देशातून आलेले लोक सुद्धा भारतीय संगीत आणि कलांच्या प्रचंड प्रेमात आहेत! रवी शंकर, झाकीर हुसैन, अली अकबर खान, आशिष खान, स्वपन चौधरी ही सगळी मंडळी इकडेच तर राहतात! आणि आली अकबर खान ह्यांनी आपली म्युसिक स्कूल ह्या राज्यात उभारल्या पासून तर ह्या राज्याचं भारतीयत्व अजून वाढलं आहे! त्यामुळे झाकीर हुसैन ह्यांच्या तबला वादन कार्यक्रमात मागे तंबोरा वाजवायला चीनी माणूस बसला तरी कुणाला त्याचे विशेष वाटत नाही. किंवा आली अकबर खान ह्यांना तंबोरा साथ कुण्या एका युरोपीय माणसाने केली तरी त्यात काही विशेष नाही! इकडे लोकांना ह्याची सवयच झाली आहे. त्यामुळे वीकेंडला होणाऱ्या कार्यक्रमात बहुतांश कार्यक्रम हे भारतीयच असायचे! सुदैवाने दांडेकर जोडप्याला भारतीय संगीतात थोडा रस होता.

" अरे काय म्हणताय! बऱ्याच दिवसांनी! कसे आहात?" गुरुवारी रात्री ग्रोसरी स्टोर मध्ये पोळ्या घेताना नीलम मला भेटली.
" बरा आहे. मग अमेरिकेत दिवस खूप पटापट जातात. जवळ जवळ महिना झाला आपल्याला भेटून. लक्षात आलं असेल ना एव्हाना", मी म्हणालो.
" हो ना! पण आता मी पण थोडी रुळायला लागली आहे. इकडे येऊन ग्रोसरी विकत घेईपर्यंत किंवा थोडंफार फिरायला जाईपर्यंत मला आता माहिती झाली आहे", ती म्हणाली.
" ह्म्म्म ...बरं ते जाऊदे... शनिवारी केन झुकरमनचे सरोद वादन आहे. आपल्या इकडच्या चर्च मध्ये. येताय का दोघे?
" नाही हो. आवडले असते. पण विशालला नाही वेळ. तो उशीरा घरी येतो. जेवणाचं पण बघावे लागले ना त्यादिवशी", ती म्हणाली.
" शनिवारी पण नाही?" मी थोडासा चकित झालो. " अहो, मागच्या महिन्यात आपण भेटलो होतो ना तेव्हा कुठे जवळ जवळ दोन महिन्यांनी त्याला माझ्या बरोबर थोडा वेळ फिरता आलं होतं. त्यानंतर परत तो बिझी आहे तो आहेच!"
" कुठे आहे तो नोकरीला?"
" चेझ बँक ", ती म्हणाली. अमेरिकेत माणसं वीकेंडला मज्जा करतात एवढेच संस्कार मनावर कोरलेला मी, मला हे अगदीच नवीन होते. माझ्या ऑफिस मध्ये सुद्धा सर्व अमेरिकन शुक्रवारी दुपारी ४ लाच ऑफिस मधून पळताना मी पाहत होतो. हा प्रकार निराळाच होता! पण घरात एकट्याने बसून दिवस घालवणाऱ्या नीलमची मात्र मला थोडी कीव आली. आपण हिला सुद्धा आपल्या ग्रुप मध्ये जमवून घेतलं पाहिजे असं मला त्या दिवशी कुठे तरी वाटलं.

आमचा ग्रुप हा वीकेंडला कुणाच्या तरी घरी भेटायचा. ४-५ तास मनसोक्त गप्पा मारायचो. क्वचित कुठेतरी फिरायला जात असू. कधीतरी कुठल्या मैफलीला हजेरी लावत असू. ग्रुप मधले बरेच भारतीय हे तिकडचेच नागरिकत्व मिळवलेले. पण मनात अधून मधून भारताची चक्कर मारून येणारे! त्यांची मुलं ही वीकेंड असल्यामुळे बाहेर भटकायला जायची. आणि आमच्या ग्रुपने एका शनिवारी उस्ताद आशिष खान ह्यांचे सरोद वादन ठरवले! जवळपास खांसाहेबांचा एक शिष्य राहायचा. त्याच्या ओळखीने हा योग जमला! आणि ठरलं... शनिवार १० ऑक्टोबरला खांसाहेब ह्यांचे वादन!

आम्ही सर्वांनी खूप उत्साहाने काम केले. आमंत्रणं दिली. तिकिटे विकली. अर्थात आशिष खान हे नाव आमचे काम सोपे करत होतं. खांसाहेब नुस्क्तेच युरोपचा दौरा करून आले होते. विमानतळावर त्यांना आणायला गेलो तेव्हा गेले दोन महिने त्यांचे वादन कुठे कुठे झाले हे ऐकून थक्क होत होतो. गर्दी जमली होतीच. बरोबर वेळेत खांसाहेब तयार झाले आणि स्टेज चढणार एवढ्यात.....
त्यांच्या पाठीत दुखायला लागले. त्यांनी 'आ....' अशी जोरात आरोळी ठोकली. त्यांना उभं राहता येईना. कळवळत, विव्हळत ते खाली बसले. आम्हाला काय करायचे काही कळेना. लगेच एकाने डॉक्टरला फोन करायला सुरुवात केली. पण आमचा हा एरिया थोडासा शहरापासून बाहेरच्या बाजूला होता. त्यामुळे डॉक्टर यायला वेळ लागणार होता. खांसाहेब काही कळवळायचे थांबत नव्हते. आणि अचानक एक मुलगी पुढे आली. तिने खांसाहेबांना हळुवारपणे पोटावर झोपवले. कुणीही काहीही बोलायच्या आत चटकन लचक भरलेला भाग शोधून काढला. आणि हळुवार मसाज द्यायला सुरुवात केली. खांसाहेब हळू हळू शांत होऊ लागले. आणि तो मसाज इतका चांगला जमला की डॉक्टर येईपर्यंत खांसाहेब उठून उभे राहिले.
" तुम्हाला ए.सी मध्ये वारंवार वावरल्यामुळे असं झालाय. थोड्याशा स्ट्रेचिंगची गरज आहे", नीलमने अगदी आत्मविश्वासाने आणि ठामपणे खांसाहेबांना समजावले. आणि तिने त्यांना हलके व्यायाम पण करून दाखवले. खांसाहेब प्रचंड खुश होते. आलेल्या डॉक्टरांनी देखील नीलमचे खूप कौतुक केले. ह्या मुलीने आम्हाला काहीच काम नाही करू दिले....स्वतः खूप चांगले हाताळले वगेरे तारीफ केली. आम्ही सारे अर्थात अवाक होऊन बघत होतो.
" यह लडकी कमाल है! जिस बारीकी से हम हमारे आलाप बजाते है ठीक उसी बारीकी से इसने हमारा इलाज कर दिया!" खुद्द खांसाहेब असं म्हणाल्यावर आम्ही काय म्हणणार? त्यादिवशी खांसाहेबांनी इतके उत्कृष्ट वादन केले की अजून सुद्धा ते माझ्या तंतोतंत लक्षात आहे! आणि मुख्य म्हणजे नीलम वर खुश होऊन त्यांनी आमच्याकडून बिदागी पण घेतली नाही. मैफलीनंतरच्या खांसाहेबांच्या घेरावानंतर आता नीलमचा घेराव झाला. तिच्यावर कौतुकाचा वर्षाव झाला. मी देखील त्यात सामील होतो.
"हे सगळं तुला कसं काय सुचलं? कमाल आहे तुझी!" मी आनंदाने म्हणालो.
"अहो, जमायचे काय...माझे ते क्षेत्र आहे", ती हसत हसत म्हणाली.
"म्हणजे?"
"अहो! मी डॉक्टर आहे. भारतात फिजियोथेरपी केली आहे. डॉ. नीलम दांडेकर!"
त्या गर्दीत आश्चर्य वाटणाऱ्या लोकांपैकी मी काही एकटा नव्हतो!




आशय गुणे स्मित