फिझिओथेरापिस्ट - भाग २

नीलमची डॉ. नीलम झाल्यापासून तिची ओळख आणि कदर ह्या दोन्ही गोष्टी वाढल्या होत्या. आता ती आमच्यात मिसळू लागली होती, गप्पा-गोष्टीत सामील होऊ लागली होती, चर्चा करू लागली होती आणि भारतातील ताजे किस्से देखील सांगू लागली होती. ( ती तशी हल्लीच भारताहून आली होती त्यामुळे देशात नेमके काय सुरु आहे हे तिच्याकडून ऐकण्यात मजा यायची.) सुरुवातीला एकटीने दिवस काढणाऱ्या नीलमला आता बोलायला माणसं मिळाल्यामुळे ती अगदी भरपूर बोलायची. कधी कधी दुसऱ्याचे वाक्य तोडून स्वतः मध्येच बोलायला लागायची आणि तिला हे लक्षात येताच खजील होऊन माफी मागायची. ग्रुप मध्ये राहणारी मंडळी इथलीच. त्यामुळे त्यांना तिची मनःस्थिती समजत होती. त्यामुळे ह्या सर्वांना त्याचे काहीच वाटायचे नाही. उलट, हसून सोडून द्यायचे सगळे! साधारण भारतीय ( मराठी म्हणूया आपण हवं तर..) ग्रुप्स मध्ये बोलले जाणारे विषय
आम्ही बोलायचो. त्यात राजकारण, क्रिकेट, भारतीय लोकांचं भारताबाहेर वागणं ( ह्यात प्रत्येकाकडे त्यांचे सोडून इतर सर्व भारतीय लोकांच्या बहुतांश वाईटच अनुभवांचे गाठोडे उघडले जायचे!) , संगीत,
महाराष्ट्र मंडळ ( आणि त्यातले रुसवे-फुगवे...) , नवीन सिनेमे, भारतीय सण, खाद्यपदार्थ आणि साजरे केलेले वीकेंड्स हे विषय प्रमुख्याचे. त्यातून ज्या कपल्स ना नुकतेच मुल झाले होते त्यांची ह्या मुला/मुली बद्दलची असंख्य कौतुकं आमच्या वाटेला यायची. त्यातून एकीच्या मुलाने काहीतरी करून दाखवले हे 'माझ्या मुलाने केव्हाच केले होते' असे सांगण्यात काही माता रमायच्या! पण ह्या साऱ्यांमध्ये डॉ. नीलम तिच्या मतांमुळे सर्वांचे लक्ष वेधून घ्यायची. तिचे तरुण असल्यामुळे नवीन विचार बरीच वाहवा मिळवून जायचे.
मला आठवतंय, तेव्हा नुकताच क्रिकेटचा वर्ल्ड कप संपला होता आणि तो भारताने जिंकला होता. तेव्हा डोक्यावरचे केस पांढरे आहेत ह्याची साक्ष पटवून देणारे एक विधान ग्रुप मधल्या एका गृहस्थाने केले. " झाला वाटतं वर्ल्ड कप... आता मात्र त्या तुमच्या तेंडुलकर ने रिटायर व्हावे!" एवढे वाक्य पुरं व्हायच्या आधीच नीलम पेटून उठली. आणि तिने शेवटपर्यंत असे काही मुद्दे काढले की बोलणाऱ्या गृहस्थाला आपले विधान मागेच घ्यावे लागले! असाच एकदा 'आपल्या लोकांना शिस्त नाही' हा सर्वांचा आवडता विषय सुरु होता.
विषय रंगात आला होता. तेच ते नेहमीचे, आपण रस्त्यावर एका लेन ने कशी गाडी चालवत नाही इथपासून सार्वजनिक ठिकाणी आपण कसे आवाज कमी न करता बोलतो इथपर्यंत साऱ्यावर चर्चा झाली! इथे देखील डॉ. नीलम ने आपली मतं सांगायला सुरु केली.
" मला असं वाटतं की आपल्या बेशिस्ती चे मूळ आपल्या रोजच्या दिनक्रमात आहे. आपल्यापैकी किती लोक सकाळची सुरुवात लवकर उठून करतात? माझ्या पाहण्यात तरी इकडे फार म्हणजे फार कमी भारतीय लोक सकाळी लवकर उठताना दिसतात. भारतातले तर विचारूच नका.... त्या उलटं तुम्ही चाइनिज़, जपानी किंवा अमेरिकनच बघा ना! आमच्या शेजारी दोन चीनी विद्यार्थी राहतात... दुपारी १२:३० म्हणजे १२.३० ला जेवण झालेच पाहिजे. सकाळी लवकर उठून नाश्त्याच्या वेळेस नाश्ता होतो...आणि पुढे सारा दिनक्रम व्यवस्थित! इकडचे भारतीय विद्यार्थी जेवढे माझ्या ओळखीचे झालेत ...सर्व १० ला उठतात.... मग नाश्ता....दुपारचे जेवण ३ च्या सुमारास... आणि रात्री उशीरा पर्यंत कॉलेजच्या lab मध्ये काम करत बसतात... मग उशिरा झोपल्यामुळे परत दुसऱ्या दिवशी उशिरा... ..अहो, पण का? विशालला सुद्धा हि वाईट सवय आहे...रात्री रात्री पर्यंत कंपनीत बसावे लागते...मान्य....पण दिवसाची सुरुवात लवकर केली तर? काही बिघडणार आहे का? उलट कामं लवकर होतील सगळ्यांची. इतर गोष्टींना देखील वेळ मिळू शकतो ", ती म्हणाली.
"तू म्हणतेस ते काही चूक नाही... पण तुला एक सांगू...इकडे आपल्या लोकांकडून काम पण तितकेच केले जाते...भारतीय आणि चीनी तर ह्यांचे आवडते.. एवढ्या कमी पगारात अमेरिकन थोडी कामं करणार आहेत? " - एक अनुभवी गृहस्थ उद्गारला.
"कमी पगार! अहो काका, ५००० डॉलर काय कमी पगार आहे?" - नीलम.
" अगं, तू इथे हल्ली हल्ली आली आहेस .. कॅलिफोर्निया मध्ये ५००० पर्यंत पगार काहीच नाही... इकडची महागाई अनुभव.. मग तुला कळेल...अगदी छान आयुष्य जगायचे असेल ना... वीकेंडला मज्जा करायची असेल ना .. तर एवढा पगार अजिबात पुरेसा नाही...म्हणून अमेरिकन लोकं ह्या नोकऱ्या करत नाहीत... म्हणून मग ह्या लोकांना चीनी आणि भारतीय लोकांना नोकऱ्या द्याव्या लागतात ... आपलं कसं.. गुणिले ५० सदैव डोक्यात ... त्यामुळे आपण इकडे लाखभर रुपये दर महिन्याला कमावतो ह्याच मनःस्थितीत आपण काम करत असतो... हे सगळं असंच चालत राहणार... सर्वांच्या गरजा वेगळ्या... ", इकडे आयुष्य काढलेल्या त्या व्यक्तीने तिला समजावले.
नीलमला नंतर मी शहरातल्या एका लायब्ररीबद्दल सांगितले. बस ने अर्ध्या तासावर होती. त्यामुळे जाणे येणे सोपे होते. तिने देखील लायब्ररीबद्दल उत्सुकता दर्शवली. आणि काही महिन्यांमध्ये मला कळले की तिने ती लायब्ररी जॉईन सुद्धा केली आहे.
" बरं झालं तुम्ही मला लायब्ररीबद्दल सांगितलं ते.. आता माझा वेळ थोडा चांगला जाऊ लागला आहे... नाहीतर रोज सकाळी उठून घरातली कामं करायची, फेसबुकवर वेळ घालवायचा, जेवण करायचे मग दुपारी कधी डुलकी....कधी नेटवर पिक्चर बघणे....संध्याकाळी थोडा फेरफटका किंवा कुणाला काही दुखापत असेल तर त्यांची ट्रीटमेंट आणि घरी येऊन विशालची वाट बघणे ह्यात दिवस संपायचा ...आता निदान वाचायला तरी मिळते आहे... तेवढाच वेळ सार्थकी जातो ", नीलम म्हणाली. आज ती मला ग्रोसरी स्टोर मध्ये भेटली होती. माझ्यासारखीच भाजी घ्यायला आली होती.
" अरे वा... ट्रीटमेंट देणे सुरु आहे तर...चांगलं आहे.. चांगलं आहे... पण मग तू हे वाढवत का नाहीस? एवढी डॉक्टर झाली आहेस... तुझ्या ह्या फीजियोथेरपीचा वापर मोठ्या प्रमाणावर होऊ दे की...", मी सहज म्हणालो. माझ्या फिरतीच्या नोकरीमुळे मला काही विषयात कसे अज्ञान आहे हे मला पुढच्या काही सेकंदात कळले.
" अहो, मला बाहेर नोकरी करायला अलावूड नाही... कायद्याने त्याला परवानगी नाही... माझा dependent विसा आहे ना... विशाल नोकरी करतो आणि मी dependent !" तिला मग मी फेरफटका मारून यायच्या अजून काही जागा सांगितल्या. ४० मिनिटांवर असलेला zoo बघायला सांगितला किंवा तासाभरावर असलेले विद्यापीठाचे कॅंपस बघून ये असा सल्ला दिला. विशाल कामात बुडालेला असल्यामुळे गेले बरेच वीकेंड सुद्धा त्याला वेळ नव्हता मिळत. नीलम त्यामुळे एकटी फिरण्यात तशी एक्स्पर्ट झाली होती - सवयीने आणि परिस्थितीने! तिने लगेच होकार दिला. आणि एका शुक्रवारी बाईसाहेब डब्यात sandwiches भरून आणि हातात कोकची बाटली मिरवत university बघायला गेल्या देखील! त्याचा सविस्तर वृत्तांत मला दोन आठवड्यानंतर एका गाण्याच्या कार्यक्रमाच्या आधी मिळाला. सुरुवातीला धन्यवाद वगेरे देऊन झाला आणि मग मीच विचारलं.
" काय, कशी वाटली university ?"
" खूप छान! मला वाटलं नव्हतं इथल्या मुलांना एवढं बागडायला मिळत असेल.... ह्यांच्याकडे बघून वाटतं आपण काहीच केलं नाही आयुष्यात! चार भिंतीच्या आड शिक्षकांच्या धाकात शाळेचं आयुष्य गेलं माझं! कधीतरी आठवड्यातून एकदा खेळायला घेऊन गेले तर गेले... कॉलेज मध्ये तर साधं मैदान सुद्धा नव्हतं आमच्या इथे! कधीतरी लहर आली की लायब्ररीत घेऊन जायचे.... तिकडे सुद्धा आमच्या समोर एक पुस्तक ठेवले जायचे... आणि नंतर ते परत घेतले जायचे! खेळायची आणि वाचायची सवय लागणार तरी कशी? आणि इकडे मी बघते काय... मुलं, मुली जिम मध्ये जात आहेत..कुणी सायकल चालवत आहे... कुणी सायकल चालवत आहे... कुणी खेळत आहे... आणि कुणी चक्क गात आहे! नशीबवान पोरं आहेत इकडची!" नीलम हे इतकी तावातावाने बोलली की समोरच्या रांगेत बसलेल्या एक-दोन लोकांनी मागे वळून आमच्याकडे बघितले.

" पण तू देखील डॉक्टर आहेसच! एवढी चांगली फिजिओ झाली आहेस ते... ", मी आपलं उगंच सांत्वन करायचे म्हणून तिच्या डिग्रीची आठवण करून दिली!

" अहो.. कसली डॉक्टर...ती नुसतीच एक जबरदस्ती होती... मला कुठे माहिती होते मी डॉक्टर होणार आहे? आणि झालेच आहे... पण आता त्याचा काही उपयोग आहे का?"

"म्हणजे?" - मी विचारले.

" अहो, दहावीच्या मार्कांनी सर्वात मोठा घोळ घातला आयुष्यात! मला ९०% मिळाले. घरी कुणीतरी डॉक्टर व्हायला हवे होतेच कारण माझ्या आधी घरी कुणीही डॉक्टर झाले नव्हते. तेव्हाच माझे करिअर निश्चित झाले. बारावी होईपर्यंत माझं कल मिडियाकडे जात होता... त्यामुळे टक्केवारी घसरली देखील...८४ वर आली...पण घरचे ठाम होते. माझ्या आईनी बोलून दाखवले होते... माझ्या मुलीच्या नावा मागे डॉक्टर लिहिलेले बघणे हे तिचे स्वप्न आहे म्हणून! माझ्या स्वप्नाची कुणालाच परवा नव्हती.... पण एम.बी.बी.एस करायला तेवढी टक्केवारी पुरेशी नव्हती... बी.डी.एस ला पण नाही मिळू शकला प्रवेश! मी मिडियाचा प्रस्ताव परत एकदा पुढे ठेवला...पण आमच्या आईसाहेबांचे स्वप्नं होते ना.... मग शेवटी फिजियोला प्रवेश मिळाला! आणि अशाप्रकारे मी डॉक्टर नीलम झाले", हसत हसत ती म्हणाली.

"पण मग तू इकडे कधी आलीस?"

" तो म्हणजे बाबांचा साक्षात्कार! फिजियो झाल्यावर तुम्हाला लगेच लठ्ठ पगाराच्या नोकऱ्या नाही आहेत... खरंतर त्या कुठेच नाहीत.. .. पण मी स्वतः ५००० च्या नोकरीने सुरुवात केली. वर्ष झालं आणि बाबांनी निष्कर्ष काढला - ह्या अशा पाठी चोळून काहीही होणार नाही... तू सेटल कधी होणार? पण मुलगा डॉक्टरच हवा ह्या अटीने स्थळ शोधणे सुरु झाले... आता ५००० रुपये महिना पगार असलेल्या डॉक्टर मुलीला कुठला डॉक्टर मुलगा भाव देईल? शेवट विशाल दांडेकर हे स्थळ समोर आले. माझ्या एका आत्याच्या बिल्डींग मध्ये ह्याची काकू राहायची...तिकडून कळले! हा काही डॉक्टर वगेरे नव्हता...पण अमेरिकेचा होता ना...लगेच बाबांनी होकार कळवला... मी इकडे येऊन नोकरी करू शकणार नाही हे माहिती असून सुद्धा!"

"पण मग तू काही बोलली नाहीस?" - मी विचाले.

" काय बोलणार? बाबंनी शब्द दिला होता ना.. आणि त्यांच्यामते मी सेटल होण्यासाठी ह्यापेक्षा जास्त चांगली संधी येणे शक्य नव्हते. पण कसली सेटलमेंट... इकडे येऊन समजले की वास्तव निराळेच आहे! विशाल ओहायोला असताना त्याने कसली तरी कन्सलटनसी जॉईन केली होती. ह्याच्यात म्हणे त्याला कुठलेसे software शिकवले गेले आणि नंतर त्याला त्यात ७ वर्षांचा अनुभव आहे असे त्याच्या resume मध्ये लिहिले गेले. आता ज्या मुलाला अमेरिकेत शिकायला येऊन ५ पेक्षा जास्त वर्ष झाली नव्हती त्याला ७ वर्षांचा कुठला आला अनुभव? पण नोकरी देणाऱ्या कंपनीतील recruit करणारा माणूस भारतीय...आणि हा consultant सुद्धा भारतीय! अशी ही अमेरिकेत मोठी साखळी आहे असं कळल्यावर मला धक्काच बसला! आणि नोकरी मिळाल्यावर ह्याच्या बॉसला खरच वाटतं की हा ७ वर्ष अनुभव घेऊन आला आहे.... ते बसलेच आहेत...काम करवून घ्यायला...त्यामुळे शनिवारी आणि रविवारी सुद्धा काम! त्यादिवशी काका म्हणाले होते ते अगदी बरोबर आहे..."

" पण हा तर नोकरी मिळवायचा illegal प्रकार झाला...तुझ्या बाबांना माहिती आहे ह्याबद्दल?"

" अहो, त्यांना तरी किती गोष्टी सांगू मी? त्यांना काय मला देखील वाटले होते आम्ही लगेच सेटल होऊ..... पण apartment मधल्या एका अमेरिकन परिवाराने फेकलेले सोफे आणि खुर्च्या नव्या कोऱ्या परवडत नाहीत म्हणून रात्री बारा वाजता हळूच उचलून आम्ही जेव्हा घरी आणल्या ना...तेव्हा मला इकडची लाईफ काय आहे ते समजले...हे काय मी बाबांना सांगू? विशालला विचारले असता त्याने हेच सांगितले - इकडे असे करावे लागते. बहुतांश भारतीय लोकं हे असंच जगतात! "

गाणे सुरु झाले. आणि डॉ. नीलम अगदी काही क्षणातच ते ऐकण्यात इतकी एकरूप झाली की जणू काही झालेच नाही. जणू काय ती मला काही बोललीच नाही. अर्थात, समोर आलेल्या प्रसंगात अशीच एकरूप होऊन जायची सवय तिला होतीच! अगदी दहावी पासून.

आशय गुणे